Stigmatisering van mensen met een forensische achtergrond

'Het start met bewustwording en willen openstaan voor deze doelgroep'

Heeft stigmatisering invloed op het herstel van forensische cliënten? En zo ja, wat kunnen we dan doen binnen de forensische hulpverlening om stigmatisering zoveel mogelijk te beperken? Gina Paus, forensisch begeleider bij MET ggz, onderzocht het. Onlangs studeerde ze af voor de HBO-bachelor Social Work, afstudeerrichting GGZ-agoog. Haar afstudeerscriptie staat in het teken van dit belangrijke maatschappelijke thema.

Gina begeleidt binnen MET ggz forensische cliënten met een psychische achtergrond én een justitieel kader. Deze cliënten staan onder toezicht van reclassering en zonder de juiste hulp is het risico dat ze terugvallen, hoog. MET ggz biedt binnen de forensische hulpverlening zowel Beschermd Wonen als ambulante begeleiding. Gina werkt ambulant in Noord- en Midden-Limburg.

Als forensisch team hebben we veel te maken met stigmatisering. Uit mijn onderzoek blijkt wel degelijk dat stigmatisering een negatieve invloed heeft op het herstel van cliënten. Forensische cliënten worden vaak afgewezen vanwege hun verleden. Hierdoor krijgen ze niet de kans om te re-integreren en mee te doen. Stigmatisering kan daarmee behoorlijke gevolgen hebben voor de cliënt en voor de samenleving. Denk aan angst, werkloosheid, verlies van inkomen, een klein sociaal netwerk, lage zelfwaardering, depressiviteit en het vermijden van hulp. De gevolgen voor de naasten zijn overigens ook niet mis. Zij ervaren meer sociale en emotionele lasten dan de naasten van reguliere ggz cliënten. Dat komt door het dubbele stigma waarmee de forensische doelgroep kampt.’

We houden als maatschappij het probleem deels zelf in stand

Stigmatisering heeft dus aantoonbaar gevolgen voor het herstel en de ontwikkeling van forensische cliënten, zo blijkt uit verschillende studies en ook uit het onderzoek van Gina. Door het beperken van nieuwe kansen in de samenleving kan de cliënt niet volledig herstellen. Zo ontstaat er een vicieuze cirkel die we samen grotendeels in stand houden en die het risico op terugval niet ten goede komt.

De belanghebbenden rondom de cliënt maken het echte verschil
"Uit mijn onderzoek blijkt dat we binnen MET ggz op cliëntniveau zeker wel een bijdrage leveren aan het voorkomen van een zelfstigma. Wij zijn gericht op herstel. Dat betekent dat we er ook op inzetten  dat de cliënt de afwijzing en negatieve oordelen zo min mogelijk op zichzelf gaat toepassen of voor waar gaat aannemen. Uit het onderzoek blijkt echter ook dat we meer aandacht mogen hebben voor
destigmatisering richting de omgeving van de cliënt zoals woningbouwcorporaties, buurtbewoners, gemeenten, verzekeringsmaatschappijen en werkgevers. Als zij anders gaan kijken naar forensische cliënten, vergroten we hun kansen om mee te doen en heeft dit positieve effecten op hun participatie. Dat draagt weer bij aan hun herstel. Zo doorbreken we de cirkel.’

Ik zie de emotie bij cliënten als ze worden afgewezen. Ze willen heel graag een nieuwe kans

Kennisdeling is het sleutelwoord
Uit het onderzoek wordt ook duidelijk dat er behoefte is bij cliënten, medewerkers van MET ggz en ketenpartners, om kennis te delen en zo nieuwe inzichten te krijgen. Kennisdeling is daarmee een krachtige destigmatiseringsstrategie.

Klopt. De mate waarin mensen stigmatiseren hangt samen met de kennis die ze hebben (ofwel de kennis die ontbreekt) over forensische cliënten. Het delict staat vaak in relatie tot een psychiatrische stoornis of een verstandelijke beperking. Het zijn mensen met een verhaal en mensen met een rugzak. Hoe beter dit bekend is, hoe meer begrip er kan zijn zonder dat het gerechtvaardigd wordt. Dat betekent dat kennisdeling positieve resultaten kan boeken en ook kan leiden tot meer participatie van forensische cliënten. In mijn eigen omgeving ga ik daarmee aan de slag. Ik start met het delen van mijn onderzoeksresultaten in mijn eigen team. Dit maakt inzichtelijk welke gevolgen onze cliënten en ketenpartners ervaren door stigmatisering. Mijn team is klein en dus zullen we breder aandacht moeten hebben voor dit thema onder alle medewerkers van MET ggz en onder de belanghebbenden van onze forensische cliënten. Het start met bewustwording en willen openstaan voor nieuwe inzichten omtrent deze doelgroep. Alleen MET elkaar kunnen we een echte verandering maken en werken aan destigmatisering.’.

Gina.jpg

Gina Paus deed voor haar studie onderzoek naar de stigmatisering van forensische cliënten en de rol van de hulpverlening.